استفاده از قطار در ایران نسبت به کشورهای دیگر سال‌های بیشتری به طول انجامید، علت آن رقابت بر سر اهداف سیاسی و اقتصادی کشورهایی بود که در دربار ایران نفوذ و قدرت داشتند. تصمیمات بسیاری مبنی بر احداث راه آهن در ایران، توسط افرادی از کشورهای مختلف مطرح شد، اما هیچ یک به مرحله اجرا در نیامدند.
حال ممکن است این سؤال در ذهن شما ایجاد شود که: اولین قطار ایران در کدام شهر بود؟ باید بگوییم، پس از کشمکش‌های فراوان، بلژیک امتیاز احداث راه‌آهن حضرت عبدالعظیم را در سال 1888 از فردی به نام مسیو پواتال خریداری کرده و به اجرا درآورد. به این ترتیب اولین قطار ایران در شهرری به حرکت درآمد.
در آن زمان در ایران به‌جای قطار از واژه ماشین دودی استفاده می‌شد و دلیلش دودی بود که هنگام حرکت از دودکش قطار خارج می‌شد. این ماشین دودی در دو ایستگاه، یعنی پارک کوثر و دیگری مقصد اصلی، یعنی شاه عبدالعظیم، توقف می‌کرد. مردم به‌جای ایستگاه از واژه گار استفاده می‌کردند که در فرانسوی به معنی ایستگاه است. رفته‌رفته به دلیل عدم رونق و سوددهی؛ این ماشین‌دودی از کار افتاد.
تاریخچه قطار در ایران
تاریخچه راه آهن در ایران
پیش از این به این نکته اشاره شد که با وجود امکان تأسیس راه آهن در ایران؛ این پروژه به دلایل سیاسی به تعویق افتاد. کشورهای اروپایی، انگلیس و شوروی بر سر گرفتن امتیاز احداث راه آهن در ایران با یکدیگر رقابت داشتند. ابتدا انگلیسی‌ها در سال 1831 احداث خط راه آهنی از عثمانی تا خلیج فارس را مطرح کردند که با شکست مواجه شد. پس‌ازآن آلمان‌ها به فکر احداث خطی از آنکارا تا خلیج‌فارس افتادند که این پروژه هم به بهانه نزدیک شدن آلمان به ایران، مورد انتقاد و حسادت انگلیس و شوروی، که رقبای سرسخت آلمان بودند، قرار گرفته و لغو شد.
بین همین درگیری‌ها بود که ناصرالدین شاه قاجار، شاه وقت ایران، به آلمان پیشنهاد داد احداث راه آهن را به دست بگیرد اما به دلیل دخالت دیگر کشورها این اقدام شاه نتیجه‌ای نداشت. ناصرالدین شاه هم چنین در سال 1890 قراردادی مبنی بر عدم ساخت راه آهن تا 10 سال با روسیه تزاری امضا کرد و بعد در ازای گرفتن وام این قرارداد را تمدید کرد. در آخر شخصی فرانسوی به نام موسیو بواتال صاحب امتیاز احداث راه آهن ایران شد و آن را به یک شرکت بلژیکی فروخت. پس از احداث خط حضرت عبدالعظیم، خطوط دیگری نیز با اهداف مختلف در ایران ساخته شدند که از مهم‌ترین آن‌ها؛ احداث خط بوشهر-برازجان و تبریز-جلفا بودند.
راه‌آهن سراسری در ایران
سرانجام در سال 1306 در زمان حکومت رضا شاه پهلوی، راه آهن سراسری در ایران افتتاح شد. لایحه احداث راه آهن سراسری یک سال پیش از ساخته شدن آن در مجلس شورای ملی به تصویب رسیده بود. این خط که توسط آلمانی ها و به کمک یک کمپانی آمریکایی ساخته شد؛ از شمال تا جنوب امتداد داشت و بندر شاهپور، امام خمینی کنونی، را به بندر شاه، بندر ترکمن فعلی، وصل می‌کرد. شایان ذکر است که هزینه این پروژه از چای، قند و شکر ملت ایران تهیه می‌شد. پس از مدت‌ها انتظار؛ ایستگاه سمیه که شمال و جنوب را به هم می‌رساند در سال 1317 افتتاح شد.
پس از احداث راه آهن سراسری ساخت دیگر خطوط هم در دستور کار قرار گرفت و این سیستم گسترش یافت.
سیر شکل‌گیری و تکامل قطارها سال‌ها به طول انجامید، و آنچه امروز می‌بینیم در واقع حاصل تمامی تفکرات و سازه‌هایی است که روز به‌روز پیشرفت می‌کنند.
راه‌آهن سراسری در ایران
سرانجام در سال 1306 در زمان حکومت رضا شاه پهلوی، راه آهن سراسری در ایران افتتاح شد. لایحه احداث راه آهن سراسری یک سال پیش از ساخته شدن آن در مجلس شورای ملی به تصویب رسیده بود. این خط که توسط آلمانی ها و به کمک یک کمپانی آمریکایی ساخته شد؛ از شمال تا جنوب امتداد داشت و بندر شاهپور، امام خمینی کنونی، را به بندر شاه، ترکمن فعلی، وصل می‌کرد. شایان ذکر است که هزینه این پروژه از چای، قند و شکر ملت ایران تهیه می‌شد. پس از مدت‌ها انتظار؛ ایستگاه سمیه که شمال و جنوب را به هم می‌رساند در سال 1317 افتتاح شد.
پس از احداث راه آهن سراسری ساخت دیگر خطوط هم در دستور کار قرار گرفت و این سیستم گسترش یافت.
سیر شکل‌گیری و تکامل قطارها سال‌ها به طول انجامید، و آنچه امروز می‌بینیم در واقع حاصل تمامی تفکرات و سازه‌هایی است که روز به‌روز پیشرفت می‌کنند.
ورود قطارهای پنج ستاره فدک به ناوگان حمل و نقل ریلی
یکی از جذاب‌ترین تحولات رخ داده در ناوگان حمل و نقل ریلی کشور، ورود قطارهای پنج ستاره فدک به جرگه قطارهای مسافر بری ایران بوده است. این قطارها که هم اینک در مسیر تهران – مشهد و برعکس فعالیت می‌کنند، بدون شک با کیفیت‌ترین و لوکس‌ترین قطارهای ایرانی هستند.
کوپه‌های تمیز و شیک، وجود مهمانداران مسلط به زبان انگلیسی و عربی، پذیرایی اولیه از مسافران با نوشیدنی، راهنمایی تک تک مسافران به کوپه‌ها، سیستم کترینگ با سرآشپز مسلط اتریشی تنها بخشی از خدمات قطارهای پنج ستاره فدک است. امکاناتی که هرگز پیش از این در هیچ قطار ایرانی دیده نشده است، و به حق که شایسته مردم شریف ایران است.
